Kolekcja roślin cennych dla bioróżnorodności
Wciąż postępujący rozwój powoduje, że chociaż społeczeństwo jest bardziej świadome, to jego negatywny wpływ na środowisko nadal postępuje. Pozyskiwanie nowych terenów pod inwestycje, intensywna gospodarka rolna, czy wzrost turystyki prowadzi do zmniejszenia liczby siedlisk na których występują właściwe warunki dla cennych dla bioróżnorodności roślin.
Wciąż również mierzymy się z ingerencją w środowisko, która miała miejsce w przeszłości. Szczególnie widoczne jest to w przypadku torfowisk, których występowanie jest zależne od współwystępowania wielu czynników – prowadzone melioracje mające na celu pozyskanie nowych terenów pod gospodarkę rolną, przyczynia się do zniszczenia prawidłowego uwodnienia torfu, co z kolei prowadzi do murszenia torfu, a w dalszej kolejności do zwiększenia ilości biogenów, dając optymalne warunki dla rozwoju roślinności ekspansywnej, zajmując niższe wyspecjalizowanej roślinności torfowiskowej. Nawet po przywróceniu właściwego uwodnienia, ekosystem taki wymaga ingerencji w postaci na przykład wykaszania roślinności ekspansywnej, a cenne gatunki które nie wytrzymały konkurencji ulegają wymarciu na danym stanowisku.
Rośliny jako organizmy o ograniczonych zdolnościach rozszerzania swojego zasięgu, po wyginięciu z danego obszaru potrzebują lata zanim w naturalny sposób wrócą na swoje dawne stanowiska, o ile w środowisku znajduje się populacja z której mogą zostać przeniesione diaspory (nasiona, turiony).
Warto również wskazać, że chociaż zanikanie gatunków, jest procesem naturalnym, to zmiany pochodzenia antropogenicznego, powodują znaczne przyspieszenie tych procesów – stąd słuszna jest ochrona gatunków i działania zmierzające do przywrócenia właściwego stanu ekosystemów.
Nasza kolekcja powstała właśnie z potrzeby zachowania rodzimych gatunków roślin – szczególnie tych które w środowisku naturalnym są szczególnie nieodporne na wpływ człowieka – dając szansę na przywrócenie cennych dla bioróżnorodności gatunków na dawne stanowiska lub w miejsca gdzie populacje zanikają.
Cele naszej pracy
Poznanie biologii cennych dla bioróżnorodności gatunków jest podstawowym celem naszej pracy. Prowadzone przez nas badania dotyczą w szczególności poznania biologii rozmnażania in planta oraz możliwości masowego namnażania z wykorzystaniem procesów organogenezy i embriogenezy somatycznej. Badania polegają również na ocenie warunków aklimatyzacji roślin, tak aby zwiększyć skuteczność introdukcji oraz oceny wpływu różnych innych czynników na sukces introdukcji.
Zakładamy, że pełne poznanie gatunku, pozwoli na lepsze zaplanowanie zabiegów ochrony, zarówno na potrzeby tworzenia kolekcji, jak i zachowania roślin w środowisku naturalnym.
Zabezpieczenie lokalnych pul genowych gatunków cennych dla bioróżnorodności jest głównym celem założenia naszej kolekcji. Wśród gatunków włączanych w jej skład wchodzą gatunki cenne dla bioróżnorodności, często również narażone lub zagrożone wyginięciem oraz chronione prawem krajowym i międzynarodowym.
W skład kolekcji wchodzą rośliny, uzyskane z nasion zebranych z naturalnych stanowisk, głównie z terenu województwa Pomorskiego.
Przywrócenie lub wzmocnienie populacji gatunków cennych dla bioróżnorodności, których stan zachowania w środowisku ulega pogorszeniu z powodów antropogenicznych, to ostateczny cel który przyświeca prowadzonym przez nas badaniom.
Masowe namnożone z pomocą kultur in vitro rośliny, zaaklimatyzowane do warunków panujących w naturalnych siedliskach, dają szansę na przywrócenie ich do zdegradowanych stanowisk – ponownie zwiększając bioróżnorodność w regionie.
Zwiększenie świadomości studentów oraz uczestników wydarzeń popularnonaukowych na problem ochrony cennych dla bioróżnorodności przedstawicieli lokalnej flory oraz ekosystemów w których występują, to pośredni cel który przyświeca naszej pracy. Zaangażowanie w prowadzone badania studentów Studenckiego Koło Naukowego Embriologów i Biotechnologów “Explantatus” daje im szansę na realne przyczynienie się do ochrony środowiska, ale również zwiększa ich umiejętność w zakresie używanych technik i zwiększa świadomość potrzeby ochrony gatunków.
Ponadto pracownicy Katedry Cytologii i Embriologii Roślin wraz z studentami SKN aktywnie uczestniczą w organizacji wydarzeń popularyzujących naukę i ochronę środowiska, realnie zwiększając świadomość społeczeństwa.
Zachęcenie lokalnej społeczności do ochrony dziedzictwa przyrodniczego z szczególnym uwzględnieniem cennych i podatnych na antropopresję ekosystemów, to cel który mamy nadzieje osiągnąć poprzez prowadzone przez nas działania.
Zakładamy, że przywrócenie cennych dla bioróżnorodności gatunków do renaturyzowanych stanowisk, da kolejny argument dla lokalnej społeczności do starań w zakresie utrzymania dobrego stanu zachowania ekosystemów.
Wierzymy, że gatunki te mogą współwystępować z lokalną społecznością przynosząc dla niej korzyści, na przykład przez możliwość organizacji turystyki nastawionej na przyrodę. Liczymy również, że kontakt z rolnikami, zachęci ich do prowadzenia ekstensywnej gospodarki rolnej na wybranych obszarach, zmniejszając konkurencję z strony roślinności ekspansywnej i dając szansę na utrzymanie cennej flory.
Efektów tego celu nie osiągniemy sami, dlatego nawiązujemy partnerstwa na potrzeby prowadzonych badań i zabiegów.
O tworzonej kolekcji – metodyka badań
Kolekcja roślin cennych dla bioróżnorodności jest wspólną inicjatywą pracowników Katedry Cytologii i Embriologii Roślin Uniwersytetu Gdańskiego oraz studentów SKN “Explantatus”.
Współpraca
